Premiera na DUŻEJ SCENIE Teatru Jaracza w Łodzi
19 października 2013.
Autor: Mikołaj Grabowski

Z ks. Jędrzejem Kitowiczem i Henrykiem Rzewuskim obcuję od dawna. „Pamiątki Soplicy” powstały w „Jaraczu” w roku 1980-tym, spektakli „Opisu obyczajów” było już trzy: w Teatrze STU, w Teatrze im. J. Słowackiego (oba w Krakowie) i trzeci w Warszawie, w Teatrze IMKA.

Moja przygoda z XVIII wiekiem zaczęła się więc tutaj, w Łodzi i może tutaj powinna się zakończyć. Zacząłem ją w czasach umierającej socjalistycznej prosperity z Fiatem 126p w tle, aby przypomnieć sobie jak się nazywam i skąd pochodzę. Potem, na początku lat 90-tych, w czasach euforii z powodu odzyskania niepodległości, robiąc pierwszy „Opis obyczajów” chciałem opowiedzieć o naszych niedobrych, choć kochanych nawykach z dawnych wieków, do których – po prawie trzystu latach – nie powinniśmy wracać. Tak mi się przynamniej wtedy wydawało. Ale wróciliśmy i to ze zdwojoną siłą. Podobne myśli towarzyszyły mi przy kolejnych spektaklach.

Kapliczka.pl łączy – wydaje się – tamte doświadczenia. Ale nie tylko. Zafascynował mnie dwugłos o Rzeczpospolitej, jaki słyszymy w tekstach wymienionych autorów. Jakbym słyszał czas dzisiejszy. Jeden autor – Rzewuski – pisze o cnotach narodu, nieskazitelnym jego wizerunku z przeszłości, który nieustannie jest zatruwany wpływami z zagranicy. Drugi, ksiądz Kitowicz – mimo, że uwielbiający czasy saskie – bez żenady opisuje dziejące się w owym czasie horrendalne sceny zrywania sejmów, psucia sprawiedliwości na trybunałach, zwyczajne żarty z procedur sądowych. Jeżeli do tego dołożyć „po pijaku” odbywające się sejmiki szlacheckie i kompletny brak zainteresowania tym co ewentualnie naprawiałoby upadającą Rzeczpospolitą, to mamy obraz osiemnastowiecznej Polski.

Bohaterowie spektaklu, którzy przyszli pod kapliczkę, żyją w obydwu światach. Jak chorzy na schizofrenię. Uprawiają dwie polityki równocześnie i dają sobie jakoś z tym radę, podobnie jak my, którzy musimy sobie jakoś dać z tym radę.

Mikołaj Grabowski

Recenzja

Autor: Paweł Smolarz

Kapliczka.pl, czyli wszystko dawniej szło lepiej jak teraz – to spektakl wyreżyserowany przez Mikołaja Grabowskiego, którego premiera uczciła 125-lecie Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi.

Spektakl zaczyna się nietypowo. Aktorzy wchodzą na scenę głównym wejściem mieszając się z osobami, które na salę dotarły tuż przed 19:00. Po chwili wszystkich możemy zobaczyć, siedzących przed kapliczką wyświetlaną na ekranie. Po chwili widzowie stają się świadkami zbiorowej modlitwy. Modlitwa ta ma charakter wylewnych żali i narzekań w stosunku do spraw bieżących  każdego z uczestników niczym kościelna Modlitwa powszechna w czasie Liturgii słowa.

Bohaterowie sztuki to sfrustrowani ludzie, którzy w komiczny sposób pokazują świat XVIII-wiecznej Polski i polskiej szlachty. Karykatury szlachecko-mieszczańskie niestroniące od zabaw, pijaństwa i pełnej wiary w Boga śmieszą i jednocześnie smucą pokazując ówczesną władzę Polski. Widz nie odnajdzie tutaj ścisłego podziału  aktorów na role jednakże to właśnie dzięki wyrazistej obsadzie spektakl, który na pierwszy rzut oka może wydawać się dość chaotyczny zostaje uporządkowany.

Mikołaj Grabowski po za reżyserią i stworzeniem scenariusza, zajął się również dekoracją, kostiumami oraz aranżacją muzyczną. Scenografia nie jest tak bogata jak ówcześnie zastawione stoły na wieczornych zjazdach szlachciców. Dwie ławki, stół i mosiężny krzyż liturgiczny. Kostiumy, w których występują aktorzy są podzielone na dwa rodzaje: kolorowe i krzykliwe oraz stonowane, czyniąc każdą z postaci charakterystyczną. Prawdziwe stroje ówczesnej szlachty pojawiły się na scenie (a dokładniej na projekcji krótkiego filmu) pod koniec spektaklu zaskakując widzów konwencją i  powodując wybuch śmiechu na całej sali.

Spektakl Mikołaja Grabowskiego odbiega zdecydowanie od innych tytułów, które można zobaczyć na deskach łódzkiego teatru. W sposób przewrotny przenosi widza w czasy epoki saskiej wykorzystując teksty ks. Jędrzeja Kitowicza („Opis obyczajów za panowania Augusta III”) i Henryka Rzewuskiego („Pamiątki J.Pana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego”) oraz swój dystans do zamierzchłych już czasów, z których szczątkowe zachowania dawnej władzy możemy zaobserwować również w obecnej Rzeczypospolitej.

Fundacja
Centrum ks. Jędrzeja Kitowicza
97-220 Rzeczyca,
ul. ks. Jędrzeja Kitowicza 17
tel.: (+48) 44 710 51 25
e-mail: fundacja@kitowicz.pl
KRS: 0000623207

Konto bankowe:
Bank Pekao SA
03 1240 1545 1111 0010 7455 6473

DRUK PRZELEWU